Cây lác (cây cói) thuộc nhóm cây cỏ tự nhiên, dễ dàng trồng và không yêu cầu đất đặc biệt. Do thuộc nhóm cây cỏ tự nhiên, cây lác (cây cói) trở nên dễ trồng, thích ứng tốt và không quá kén chọn đất trồng. Trước đây, loài cây này phát triển hoang dại trên khắp từ đầm lầy đến cánh đồng nông nghiệp. Tuy nhiên, ngày nay, nhờ sự phát triển của việc trồng cây lác, cộng đồng người dân miền Tây đã đạt được sự phồn thịnh. Hãy cùng trang web Vinhomescentralparktc.com khám phá thêm về cây lác thông qua bài viết dưới đây!
Cây lác là cây gì?
Nguồn gốc và ý nghĩa của cây lác
Cây lác (cây cói), có tên khoa học là Cyperus Malaccensic Lamk, thuộc vào họ Cyperaceae. Chúng được phân thành ba loài chính: lác hoa trắng, lác hoa nâu và lác ba cạnh.
Cây lác có nguồn gốc tại khu vực Đông Nam Á và sau đó đã phân bố rộng rãi đến các khu vực phía Tây như Iraq, Ấn Độ, phía Bắc đến Nam Trung Quốc, phía Nam đến châu Úc và Indonesia.
Ở Việt Nam, cây lác được trồng tại 26 tỉnh và thành phố ven biển, với một diện tích trồng lớn lên đến 12.869 hecta. Trong số các loài cây lác, lác hoa trắng và lác hoa nâu thường được trồng chủ yếu tại ba vùng chính: Vùng đồng bằng Sông Hồng, Vùng duyên hải Bắc Trung Bộ, và Vùng đồng bằng sông Cửu Long. Trong khi đó, cây lác ba cạnh thì ít phổ biến hơn đáng kể.
Đặc điểm của cây lác
Cây lác là loại cây thân thảo, thường mọc ở môi trường có độ ẩm cao. Cấu trúc của cây lác bao gồm hai phần chính:
- Phần dưới mặt đất: Bao gồm hệ thống rễ và thân ngầm.
- Phần trên mặt đất: Gồm thân chính, lá, hoa, quả và hạt.
Rễ của cây mọc từ các đốt trên thân ngầm, và có thân rễ lan trải bò dưới mặt đất, có khả năng xâm nhập sâu khoảng từ 0,5 đến 1 mét. Rễ của cây khi còn trẻ thường có màu trắng, nhưng khi lớn lên, chúng chuyển sang màu nâu hồng, và khi chết, chúng trở nên đen.
Thân ngầm hình thành dựa trên sự gia tăng dần của các nhánh và giữ chức năng quan trọng trong việc sinh sản của cây, bởi vì có các mắt có khả năng nảy mầm, đồng thời cũng thực hiện nhiệm vụ tích trữ và cung cấp năng lượng cho sự sống của cây.
Thân cây lác phát triển thẳng đứng, có chiều cao dao động từ 1 đến 2 mét. Tiết diện của thân có thể là hình 3 cạnh hoặc hình tròn. Ruột lác của thân nổi lên và có kết cấu rỗ và thoải mái. Thân lác khi còn trẻ thường có màu xanh đậm và bóng loáng, nhưng khi già đi, chúng chuyển sang màu vàng nhạt. Thân của cây lác hoa nâu lớn hơn so với cây lác hoa trắng, trong khi thân của cây lác ba cạnh thấp hơn nhưng lại cứng và giòn hơn hai loại kia.
Lá của cây lác có bẹ và chúng bám sát vào thân, xuất phát từ gốc và kéo dài lên đỉnh thân. Phiến lá hẹp và dài.
Hoa của cây lác là loại hoa lưỡng tính và thụ phấn chủ yếu thông qua sự lan truyền của gió. Chúng mọc thành các bông nhỏ ở kẽ lá và có màu trắng hoặc nâu.
Quả của cây lác rất nhỏ, với hạt lác tách rời và thường không kết dính vào quả. Mặc dù có khả năng nảy mầm, nhưng chúng hiếm khi được sử dụng để gieo trồng và phát triển cây.
Tác dụng của cây lác
Dùng làm chiếu và các hàng thủ công khác
Lác được ứng dụng chủ yếu trong ngành dệt để tạo ra sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo. Bằng việc tận dụng sợi lác mỏng và tinh tế, các nghệ nhân tài hoa, thông qua sự sáng tạo liên tục, đã sáng tạo ra hàng ngàn tác phẩm thủ công như túi, màn, dép, mũ, và nhiều sản phẩm khác.
Việc sản xuất chiếu lác liên quan đến việc sử dụng sợi lác sau khi đã được phơi khô, sau đó thợ thủ công dệt và liên kết chúng lại bằng sợi đay. Để tạo thêm sự độc đáo và tăng tính thẩm mỹ, thợ thường nhuộm sợi lác hoặc tạo các hoa văn đặc biệt trên bề mặt của chiếu.
Dùng làm thuốc
Ngoài việc được sử dụng để làm chiếu và các sản phẩm thủ công, lát còn được coi là một loại thảo dược có khả năng chữa trị nhiều bệnh, bao gồm việc giảm phù thũng, làm dịu vấn đề bụng chướng, cải thiện tình trạng ăn uống không tiêu, giúp tiêu hóa dễ dàng hơn, giảm triệu chứng chướng bụng, cải thiện tình trạng chán ăn ở trẻ em, hỗ trợ người gầy yếu, và thậm chí cải thiện vấn đề tiểu tiện…
Bộ phận của cây thường được sử dụng là thân rễ hoặc thân ngầm. Thân ngầm của cây lát chứa khoảng 3,1% tanin, 0,7% flavonoid, 0,5% tinh dầu, và 0,5% alkaloid.
Ngoài những ảnh hưởng đã nêu, việc trồng cây lác còn mang lại lợi ích trong việc bảo vệ đê điều và cải thiện đất mặn. Hơn nữa, lá lác có thể được sử dụng làm thức ăn cho gia súc.
Cách trồng và chăm sóc cây lác
Cách trồng cây lác tại nhà
Chuẩn bị giống lác
Để sử dụng ruộng lác cho mục đích nhân giống, cần chọn những cây lác cùng giống và duy trì chúng trong khoảng thời gian từ 3 đến 5 năm để có thể tách mống lác. Khi tách mống, cây lác nên có chiều cao từ 15 đến 30 cm và đường kính khoảng từ 3 đến 5 mm, đây là kích thước tốt nhất để đảm bảo sự thành công của quá trình nhân giống. Nếu bạn quyết định sử dụng cây lác đã trưởng thành để nhân giống, hãy cắt chúng ngắn thành khoảng 30 cm. Khi tách mống để trồng, nên trồng 2 – 3 mầm trong mỗi khóm. Việc trồng cây lác nên được tiến hành ngay sau khi tách mầm.
Trong trường hợp không kịp chuẩn bị đất trước, mầm lác có thể được bảo quản trong môi trường bóng mát và độ ẩm ở gốc từ 3 đến 5 ngày. Từ một sào mầm lác, bạn có thể cung cấp đủ giống để trồng cho tới 8 sào ruộng.
Làm đất trồng lác
Lựa chọn vùng trồng cần có độ mặn khoảng từ 0,1 đến 0,2%, độ pH trong khoảng từ 6 đến 7, độ sâu của lớp đất trên 50cm và độ sâu của lớp bùn từ 30 đến 40cm, và lớp cuối cùng không nên chứa cát trắng. Cần tìm các vùng ruộng có dễ dàng kiểm soát việc cung cấp nước, đảm bảo nước có thể lên xuống một cách thuận tiện.
Làm đất tơi nhuyễn kết hợp diệt cỏ dại theo các bước sau:
Bước đầu, bạn nên cày đất ở độ sâu từ 18 đến 20cm, sau đó tiếp tục làm mềm đất bằng cách bừa vỡ đất và tạo điều kiện cho cỏ mọc lên một vài ngày. Sau khi cỏ đã mọc, hãy tiếp tục bừa nhẹ đất và đặt mức nước lên mặt đất ở độ sâu từ 20 đến 25cm, sau đó ngâm đất trong vòng 7-10 ngày.
Sau đó, hãy cày lật đất lại ở độ sâu từ 13 đến 15cm và tiếp tục làm mềm đất bằng cách bừa vỡ đất và tạo điều kiện cho cỏ mọc lên một lần nữa. Tiếp theo, đặt mức nước lên mặt đất ở độ sâu từ 10 đến 15cm trong vòng 7-10 ngày nữa, sau đó rút nước và làm cho mặt ruộng trở nên phẳng.
Làm cỏ chuẩn bị ruộng cấy
Trước khi tiến hành việc cấy lác, bạn cần thực hiện xử lý thuốc diệt cỏ từ 3 đến 5 ngày trước. Để làm điều này, hãy làm sạch cỏ dại bằng cách cắt bằng tay và đặt chúng lên bờ (không chôn xuống bùn).
Để xử lý thuốc diệt cỏ trước khi lác nảy mầm, bạn có thể sử dụng thuốc Butanic hoặc Heco, với liều lượng là 40 – 50ml thuốc cho mỗi 10l nước và phun đều lên một sào ruộng. Sau khi phun thuốc, nên giữ mức nước ở độ sâu từ 3 đến 5cm trong khoảng thời gian 4 – 5 ngày, để tránh mất nước và tạo ra nứt nẻ trên mặt ruộng, làm giảm hiệu quả của thuốc.
Làm rãnh tưới và nhong
Trên bề mặt ruộng, hãy tạo một rãnh nhỏ có chiều rộng 30cm và độ sâu từ 10 đến 15cm. Đồng thời, xung quanh ruộng, hãy tạo những dải đất thấp (nhong) để tạo điều kiện thuận lợi cho việc tưới tiêu và để ngăn cỏ dại lây lan vào ruộng.
Trong trường hợp sản xuất với quy mô lớn, việc trồng lác thường được thực hiện dưới hình thức khu vực tập trung. Khu vực này bao gồm nhiều khu nhỏ được kết nối bằng hệ thống đê, cống, kênh, và mương để tạo điều kiện linh hoạt cho việc tưới tiêu.
Cách chăm sóc cây lác
Trừ cỏ
Trên ruộng lác mới trồng, sau khoảng 20-30 ngày từ khi cấy, thực hiện việc làm cỏ lần đầu, sau đó tuỳ thuộc vào lượng cỏ mọc, bạn có thể tiến hành làm cỏ thường xuyên, thường là một lần mỗi tháng. Khi làm cỏ, sử dụng lớp trấu để che phủ bề mặt ruộng, điều này giúp kiểm soát sự phát triển của cỏ dại.
Sau khi thu hoạch lác, quan trọng là phải dọn sạch các vật liệu rác thải và ngay lập tức tiến hành làm cỏ.
Tưới tiêu
Trong thời kỳ đâm tiêm và đẻ nhánh của lác, cần duy trì độ ẩm đều đặn trên ruộng để đảm bảo sự phát triển mạnh mẽ của cây lác, đồng thời giúp thân cây màu trắng và phẩm chất tốt. Mức nước trong ruộng lác trong giai đoạn này nên được duy trì ở mức từ 4 đến 5cm.
Trong giai đoạn lác vươn cao, mức nước nên được duy trì ở mức 2 – 3cm. Lúc này, vì cây lác đã chịu mặn yếu, nguồn nước tưới cho cây lác cần có độ mặn từ 0,08 – 0,25% để tạo điều kiện tốt cho sự phát triển của lác.
Trong giai đoạn thu hoạch, nước nên được rút ra khỏi ruộng trước 10 – 15 ngày trước khi thu hoạch. Khi lác đã chín, việc duy trì độ ẩm trong ruộng là cần thiết để tránh sự rơi rụng của lác khỏi cây. Nếu việc thu hoạch chưa diễn ra, nên duy trì mức nước ở mức 3 – 5cm.
Lưu ý khi trồng và chăm sóc cây lác
Cây lác cần duy trì độ ẩm, nhưng cần tránh ngập nước. Hạt giống của cây lác không nảy mầm dễ dàng và có thể mất hơn một tháng để nảy mầm. Ngay cả trong môi trường tự nhiên, cây lác không thường tự nhiên lan truyền qua hạt giống. Do đó, việc cung cấp đủ độ ẩm cho cây lác là quan trọng để đảm bảo sự phát triển mạnh mẽ của nó.
Nếu thân cây bị hỏng, nó cần phải được cắt bỏ. Mùa xuân là thời điểm thích hợp để bón phân cho cây lác, giúp hỗ trợ sự phát triển của cây.
Cây lác thường phải đối mặt với kẻ thù như nấm gỉ sắt, chúng có thể gây mất màu cho thân cây và lá.
Hình ảnh đẹp về cây lác
Trên đây là một số đặc điểm và ứng dụng của cây lác mà Vinhomescentralparktc.com muốn chia sẻ với bạn. Chúng tôi hy vọng rằng bài viết này sẽ giúp bạn cải thiện kiến thức của mình về cây lác.
Tìm hiểu thêm:
- Cây huy hoàng là cây gì? Ý nghĩa, cách trồng và chăm sóc
- Cây sen thơm là cây gì? Ý nghĩa, cách trồng và chăm sóc
- Cây bàng gai là cây gì? Ý nghĩa, cách trồng và chăm sóc tại nhà
