Tính pháp lý và vị thế độc lập của Tổng cục Thống kê, hiện trực thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư một lần nữa được đưa ra trước khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Luật Thống kê vào chiều 11/3.
Nguồn tin riêng của VnExpress cho biết, đề xuất tách cơ quan thống kê khỏi Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã được Chính phủ nhắc tới trong tờ trình Dự thảo Luật Thống kê mới đây. “Cũng có ý kiến cho rằng cơ quan thống kê Trung ương không nên trực thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư vì số liệu thống kê không bảo đảm tính độc lập, khách quan do nằm trong cơ quan vừa có chức năng quy hoạch, kế hoạch về phát triển kinh tế – xã hội lại vừa chức năng đánh giá tình hình thực hiện các chính sách đó”, nguồn tin này viện dẫn lại nội dung tờ trình.
 |
Hiện Bộ Kế hoạch và Đầu tư vẫn là cơ quan quản lý Tổng cục Thống kê. |
Trước đó, bày tỏ quan điểm về việc tăng tính chính xác và khách quan của số liệu thống kê, các chuyên gia cũng đề cập đến việc tạo sự độc lập hơn cho cơ quan này. Trong báo cáo thường niên năm 2014 của Ủy ban Kinh tế, hai tác giả Lê Hồng Giang và Nguyễn Trí Dũng cho hay cơ quan thống kê cần độc lập tương đối với Chính phủ, chỉ hoạt động theo các quy định của pháp luật. “Một cơ quan độc lập bên ngoài Chính phủ với ngân sách đầy đủ và cơ sở pháp lý vững mạnh sẽ tránh được sức ép công bố số liệu đẹp, đồng thời đủ sức chế tài các tổ chức và cá nhân khác trong quá trình thu thập dữ liệu”, hai tác giả này cho biết.
Đại biểu Phùng Văn Hùng – Ủy viên Ủy ban Kinh tế cho rằng cơ quan thống kê độc lập sẽ đảm bảo tính khách quan và mang lại hiệu quả cho quá trình hoạch định chính sách, giám sát của Quốc hội, Chính phủ và các tổ chức kinh tế.
“Số liệu thống kê không chỉ có Chính phủ sử dụng, mà Quốc hội cũng căn cứ vào đó để giám sát các cơ quan khác, hay các tổ chức kinh tế cũng dùng để xây dựng đường lối của mình. Nếu con số do cơ quan thống kê ban hành đảm bảo khách quan, chính xác thì không chỉ tốt cho nhà điều hành mà còn cho các cơ quan khác cũng như toàn nền kinh tế”, vị này nêu.
Theo ông Hùng, cơ quan thống kê cũng cần có địa vị pháp lý để thực hiện thanh tra các cơ sở địa phương cũng như những nguồn cung cấp số liệu. “Nếu Tổng cục Thống kê trực thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư tức là vẫn chưa phải cơ quan ngang bộ, như vậy thì làm sao đi kiểm tra số liệu của các bộ, ngành khác được”, ông nhấn mạnh.
Trong trường hợp cơ quan thống kê được tách riêng, các chuyên gia kiến nghị có thể thành lập một hội đồng chuyên môn độc lập, bao gồm các chuyên gia từ các cơ quan và cơ sở nghiên cứu, trường đại học và thậm chí mời cả chuyên gia nước ngoài, chịu sự giám sát trực tiếp của một cơ quan chuyên môn của Quốc hội và Quốc hội để giám sát tính minh bạch, trung thực, khoa học của số liệu được công bố.
Như vậy, nếu đề xuất này được đề cập chính thức, Tổng cục Thống kê có thể giống với Kiểm toán Nhà nước khi cơ quan này hiện nay đứng độc lập và không còn trực thuộc Chính phủ để đảm bảo tính khách quan.
Phương Linh – Thanh Lan
Bài viết liên quan
