Thị trường chứng khoán sẽ kết thúc năm giao dịch 2014 sau ba phiên giao dịch tuần tới. Nhiều khả năng, đây sẽ tiếp tục là năm tăng điểm của thị trường khi Vn-Index tăng 6% từ đầu năm, HNX-Index cũng tích lũy thêm 20%. Tuy nhiên, nhà đầu tư chứng khoán cũng trải qua nhiều khoảnh khắc đáng nhớ, khi Vn-Index từng leo lên gần 630 điểm, nhưng cũng có lúc về sát mốc 510.
Dưới đây là 10 sự kiện nổi bật nhất năm qua do Câu lạc bộ Nhà báo chứng khoán bình chọn, với các tiêu chí như được dư luận quan tâm, phản ánh trên diện rộng và gây ra nhiều ý kiến trái chiều.
1. Năm nhiều thăng trầm nhất của thị trường
2014 là năm thị trường chứng khoán chịu nhiều các tác động từ những yếu tố bên ngoài, trong đó có những rủi ro lần đầu tiên phải đối mặt như sự kiện Biển Đông và những đột biến của giá dầu thế giới.
Sau chu kỳ tăng trưởng tốt 3 tháng đầu năm, sự kiện Biển Đông bắt đầu tác động từ cuối tháng đã khiến Vn-Index giảm hơn 11% chỉ trong 7 phiên, HNX-Index mất hơn 13%. Đây là những phiên sụt giảm liên tục cấp kỳ mạnh nhất kể từ tháng 8/2012.
Giá dầu thế giới giảm cũng tác động đến quá trình định giá lại triển vọng nhóm cổ phiếu dầu khí, chiếm quy mô vốn hóa rất lớn trên thị trường. Vn-Index chỉ trong 15 phiên cuối tháng 11 và đầu tháng 12 đã giảm 28% và HNX-Index mất 7%, trong đó những cổ phiếu tiêu biểu như GAS sụt tới 30%, PVD giảm 28%, PVS giảm 33%…
 |
Thị trường chứng khoán Việt Nam trải qua nhiều thăng trầm với sự kiện Biển Đông và giá dầu thế giới giảm mạnh. |
2. Thông tư 36 khiến dòng tiền vào thị trường minh bạch
Thông tư 36 quy định giới hạn cho vay và tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của các tổ chức tín dụng được ban hành, có hiệu lực từ ngày 1/2/2015 được coi là quyết định nhằm làm minh bạch dòng tiền chảy vào chứng khoán và gỡ vướng trong các xử lý về sở hữu chéo.
Trong đó, những quy định tác động trực tiếp lên thị trường chứng khoán bao gồm ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu dưới 3% mới được cho vay đầu tư chứng khoán, tổng giới hạn cho vay không quá 5% vốn điều lệ cùng các quy định liên chặt chẽ quan đến cho vay công ty con, công ty liên kết, người có liên quan…
Ngoài ra, Quốc hội cũng ban hành Nghị quyết số 78 quy định từ năm 2015 sẽ không phát hành trái phiếu kỳ hạn dưới 5 năm, dự báo sẽ tác động không nhỏ tới dòng tiền vào thị trường trái phiếu Chính phủ.
3. Tái cấu trúc thị trường chứng khoán mạnh mẽ
Theo thống kê, trên thị trường hiện chỉ còn 81 công ty chứng khoán còn hoạt động, thu hẹp so với con số 105 đơn vị trước đây. Riêng 10 tháng đầu năm, Ủy ban chứng khoán đã giải thể, chấm dứt hoạt động hoặc sáp nhật 8 công ty chứng khoán; đình chỉ, tạm ngừng hoạt động 3 doanh nghiệp và đưa 13 công ty chứng khoán vào diện kiểm soát, kiểm soát đặc biệt hoặc rút bớt nghiệp vụ.
Đối với công ty quản lý quỹ, hiện tại còn 42 công ty, trong đó 10 tháng năm 2014 đã cho giải thể, chấm dứt hoạt động 2 công ty, đình chỉ hoặc tạm ngừng hoạt động 4 công ty, đưa 1 công ty vào diện kiểm soát và kiểm soát đặc biệt.
4. Cổ phần hóa và đưa doanh nghiệp lên sàn
Với việc Nghị quyết 15 và Quyết định 51 về thoái vốn, bán cổ phần và đăng ký niêm yết được ban hành, quá trình cổ phần hóa 432 doanh nghiệp Nhà nước và thoái vốn được kỳ vọng tiến bước dài.
Trong 10 tháng đầu năm cả nước đã cổ phần hóa 100 doanh nghiệp Nhà nước, thoái vốn đầu tư ngoài ngành đạt trên 3.500 tỷ đồng, gấp 3,6 lần cả năm 2013. Tại HNX, trong năm 2014 tổ chức 51 cuộc đấu giá, trong khi tại sàn HoSE, trong 2 tháng cuối năm, trung bình 1,5 ngày lại có 1 cuộc đấu giá.
5. Việt Nam có quỹ ETF nội đầu tiên
Năm nay, thị trường chứng khoán Việt Nam đón nhận hình thức quỹ hoán đổi danh mục (ETF) nội đầu tiên – quỹ E1VFMVN30, mô phỏng chỉ số VN30. Quỹ đã chính thức giao dịch tại HoSE với quy mô ban đầu 202 tỷ đồng. Quỹ ETF thứ hai mô phỏng chỉ số HNX30 (SSIAM HNX30) có giá trị niêm yết 101 tỷ đồng cũng đã được cấp phép chào bán chứng chỉ ra công chúng và dự kiến giao dịch trên HNX ngày 29/12/2014.
Với sự xuất hiện này, thị trường đã có thêm sự lựa chọn cho dòng vốn đầu tư dài hạn ưa thích chiến lược đầu tư thụ động. Nhà đầu tư nước ngoài cũng có cơ hội gián tiếp đầu tư vào các cổ phiếu đã hết room thông qua hình thức quỹ này.
6. Đấu thầu trái phiếu Chính phủ đạt kỷ lục
Trong năm 2014, thị trường trái phiếu Chính phủ tăng trưởng tốt cả về huy động và giao dịch thứ cấp. Tính từ đầu năm đến 15/12, tổng khối lượng trúng thầu trái phiếu qua đấu giá tại HNX đạt 214.344 tỷ đồng, cao hơn nhiều con số kỷ lục năm ngoái là 143.000 tỷ đồng. Trên thị trường thứ cấp, tính từ 1/1/2014 đến nay, giá trị giao dịch trái phiếu Chính phủ đạt hơn 810.000 tỷ đồng, cao gấp đôi so với năm 2013.
Khối lượng giao dịch bình quân từng phiên cũng tăng mạnh. Tới thời điểm 12/12, giá trị giao dịch bình quân phiên đạt gần 3.465 tỷ đồng, cao hơn gấp đôi so với năm 2013 (1.668 tỷ đồng/phiên). Kỳ hạn trái phiếu trúng thầu đã được kéo dài lên mức 4,8 – 4,9 năm thay vì mức 3 -3,5 năm của năm ngoái. Lãi suất của 2014 giảm mạnh với mức giảm bình quân từ 1,3% -1,4%/năm.
7. Thị trường chứng khoán phái sinh chính thức khởi động
Ngày 11/3/2014, Thủ tướng đã ký Quyết định phê duyệt Đề án xây dựng và phát triển thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam. Đây là một thị trường bậc cao, phức tạp và tiềm ẩn nhiều rủi ro, do đó, Quyết định cũng thể hiện rõ quan điểm thận trọng, định hướng phát triển thị trường từ đơn giản đến phức tạp, bảo đảm được khả năng quản lý, giám sát đối với những rủi ro trên thị trường.
Hiện tại, Bộ Tài chính, Ủy ban chứng khoán đã trình Chính phủ Nghị định về chứng khoán phái sinh và thị trường chứng khoán phái sinh.
8. Chuẩn bị cho nâng hạn thị trường từ cận biên lên mới nổi
Từ đầu năm 2014, Bộ Tài chính, Ủy ban chứng khoán đã tiến hành các hoạt động xúc tiến đầu tư tại các thị trường lớn tại châu Á, châu Âu và dự kiến sẽ tiếp tục tổ chức tại Mỹ. Đồng thời, các cơ quan triển khai các bước đi nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn nâng hạng cho thị trường chứng khoán Việt Nam từ hạng cận biên (Frontier Market) lên thành thị trường mới nổi (Emerging-Market) của chỉ số MSCI.
Việt Nam cũng đã tham gia Tổ chức quốc tế các Ủy ban chứng khoán (IOSCO) và ký kết ghi nhớ đa phương với 25 quốc gia châu Âu. Đây là những bước đi nhằm tăng cường vị thế trên thị trường tài chính quốc tế và tiến hành các bước cho việc nâng hạng thị trường. Nếu thực hiện thành công việc nâng hạng này, hạn mức phân bổ vốn cho thị trường Việt Nam của các quỹ đầu tư quốc tế sẽ được mở rộng hơn, tạo điều kiện thuận lợi để động viên các dòng vốn quốc tế vào Việt Nam.
9. FLC, KLF giao dịch khối lượng lớn
Năm 2014 nổi lên nhiều cổ phiếu có thanh khoản thu hút chú ý đặc biệt của thị trường, trong đó có hai mã KLF, FLC. Quy mô thanh khoản được đo lường bằng khối lượng khớp lệnh và giá trị khớp lệnh liên tục trong 3 phiên so với lượng lưu hành của cổ phiếu đó.
FLC đạt kỷ lục về khối lượng tích lũy liên tiếp 3 phiên vào trung tuần tháng 11/2014 với trên 113,6 triệu cổ phiếu, chiếm 36% tổng khối lượng cổ phiếu lưu hành. KLF cũng đạt khối lượng tích lũy cao nhất 78,8 triệu cổ phiếu vào giữa tháng 11/2014, chiếm 52% tổng khối lượng. Giá trị khớp lệnh tương ứng cùng thời điểm ở FLC là 1.442,7 tỷ đồng và KLF là 1.060,5 tỷ đồng.
10. Lần đầu tiên có quy chế vay và cho vay của VSD
Tháng 8/2014, Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) ban hành Quy chế tổ chức hoạt động vay và cho vay chứng khoán nhằm hỗ trợ thanh toán trong trường hợp thành viên lưu ký do sửa lỗi dẫn đến tạm thời thiếu hụt chứng khoán, hoặc hỗ trợ thành viên lập quỹ ETF có đủ chứng khoán để góp vốn và thực hiện hoán đổi danh mục.
Tuy nhiên, đối tượng áp dụng của cơ chế này còn khá hẹp. Nhà đầu tư có chứng khoán lưu ký tại VSD có thể cho vay chứng khoán, nhưng không được đi vay. Đối tượng được vay chỉ là các thành viên lưu ký hoặc các tổ chức được công nhận là thành viên lập quỹ ETF.
Huyền Thư
